Hàng năm, cứ sau mùa giao phối, những con đuông trưởng thành thường chọn những cây dừa sung sức để khoét ngọn vào đẻ trứng. Trứng nở ra ấu trùng, và “đuông” cứ thế thỏa thích đánh chén củ hũ dừa. Trung bình, trong ngọn mỗi cây dừa “đen đủi” có hàng trăm con “đuông” ngày đêm gặm nhấm ngon lành cho đến khi hết sạnh phần củ hũ, xuyên thủng ngọn dừa, làm cây dừa kiệt sức rồi úa tàn dần và chết. Chủ vườn dừa nhìn ngọn dừa là biết cây nào bị nhiễm “đuông”, khi ngọn thối ngã ngang cũng là lúc “đuông” trong cây dừa rất nhiều, áp tai vào thân dừa sẽ nghe “đuông” chuyển động, gặm nhấm “rầm rì” ở trong; chủ vườn sẽ đốn cây để bắt “đuông”. Mỗi con “đuông dừa” cỡ ngón tay, mập tròn núng nính.

Một số loại cây khác cũng có đuông nhưng hơi khó tìm. Cây đủng đỉnh khi thấy héo đọt thì chặt ra là có “đuông” cỡ ngón chân cái mập ú, trắng múp. Ở Trà Vinh có “đuông chà là”, mỗi cây có một con ở cho đến khi già tung cánh bay đi. Cứ thấy cây chà là nào héo đọt là cây ấy có “đuông”, bắt được “đuông chà là” to đem nướng, mỗi người ăn chừng 3 con đã thấy “khẩu cái” thỏa mãn lắm rồi.

Ngày trước, “đuông dừa” là món ăn dân dã nhưng hiện nay trở nên quý hiếm và đắt tiền, mà không phải lúc nào cũng có. Ngay cả những bậc lão nông lăn lộn với ruộng đồng, vườn tược trong đời cũng chỉ thưởng thức món này được vài ba lần. Tương truyền món đặc sản “đuông dừa” nướng lửa than ở Nam Bộ đã được tiến cống cung đình triều Nguyễn, dưới thời Hoàng thái hậu Từ Dũ và Hoàng hậu Nam Phương. Nhiều chuyên gia ẩm thực đã ví ấu trùng “đuông dừa” với “sơn dương trùng” mà Từ Hy Thái Hậu đã thết đãi các sứ thần phương Tây, thật cũng không có gì là quá...

“Đuông dừa” nướng lửa than bằng cách dùng hai thanh tre hoặc trúc, chẻ vừa miếng làm nẹp, kẹp “đuông” còn sống vào giữa để lên lửa than nướng liu riu, trở qua xoay lại cho đến khi chín, lớp “da” vàng giòn. Lấy ra, mở nẹp, xếp “đuông” vào đĩa. Chuẩn bị chén nước mắm me (lấy trái me già lùi vào than cho chín, lấy phần “thịt me” đánh chung với chút nước mắm cốt và đường, bột ngọt cho vừa); đĩa rau tổng hợp (xà lách, cải trời, càng cua, cải xanh, húng quế, tía tô, ớt). Dùng tay (nhớ rửa sạch trước khi ăn) bốc đuông dừa, để nhẹ lên mấy lá rau, cuốn lại, chấm vào chén mắm me, rồi chầm chậm nhai, thong thả tận hưởng hết hương vị tỏa ra từ mùi hăng hăng, ngòn ngọt của rau, vị thơm lừng béo ngậy của thịt đuông, quện với vị chua chua của nước mắm me và vị cay nồng của ớt. Mùi vị nghe thì toàn từ “đất vườn nhà” , nhưng ít có sơn hào hải vị nào sánh kịp. Món “đuông dừa” nướng hấp dẫn này mà lai rai với rượu Bàu Đá Bình Định thì quả thật... vua chúa cũng sướng đến vậy mà thôi.

Người Bình Định còn dùng “đuông dừa” chế biến được nhiều món khác, món nào cũng “ngon không chịu được”, như: ngâm “đuông dừa” vào nước mắm cốt, sau đó đem lăn bột chiên, ăn với rau xà lách, cà chua; hoặc nấu cháo nước cốt dừa – húp miếng cháo thấy tỉnh cả người...

Dân sành ăn ca ngợi “đuông dừa” là đặc sản quý của phương Nam là vậy. Nếu có dịp đi Bình Định hay vào Bến Tre, bạn hãy thử một lần cho biết – bảo đảm rằng “bạn sẽ thích ngay mà”…